مغز انسان
دستگاه عصبی مرکزی قسمتی از دستگاه عصبی است که در درون محفظهای استخوانی به نام استخوان جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته است و شامل مغز و نخاع میباشد. از نظر ساختمانی در سیستم اعصاب مرکزی دو قسمت به نامهای ماده سفید و ماده خاکستری قابل تشخیص میباشد. مغز شامل قسمتهای متنوعی است که هر کدام از آنها در عین حال که با یکدیگر در ارتباط هستند کارهای متفاوتی را انجام میدهند.مغز یکی از حساس ترین و پیچیده ترین اعضای بدن در بین همه موجودات می باشد. مغز در همهٔ مهرهداران و بیشتر بیمهرگان مرکز دستگاه عصبی است. کار مغز کنترل سایر اندامهای بدن می باشد. مغز با تولید الگوهای فعالیت ماهیچهها یا با هدایت مواد شیمیایی تراوشی که هورمون نام دارند، بدن را کنترل میکند. این کنترل متمرکز سبب پاسخ سریع و هماهنگ به تغییرات محیط میشود. حدود دو درصد از وزن انسان را مغزش تشکیل می دهد. مغز انسان شامل نیمکره های مخ، مخچه و ساقه مغز و بصل النخاع می باشد. بیشترین بخش تشکیل دهنده مغز را نیمکره های مخ تشکیل می دهد.
ساختار مغز
مغز مهمترین بخش دستگاه عصبی مرکزی است و در تمامی جانداران از یاخته عصبی یا نورون و نوروگلیا تشکیل شده است.مغز در درون استخوان جمجمه قرار گرفته. سه پرده که در مجموع مننژ نامیده می شود.مغز و نخاع را محافظت می کند.
پرده داخلی: پرده داخلی چسبیده به مغز و نخاع بوده و کار تغذیه بافت عصبی را انجام میدهد.
پرده میانی: پرده میانی عنکبوتیه نام دارد که به پرده خارجی چسبیده و از پرده داخلی کم و بیش فاصله دارد
پرده خارجی: از بافت پیوندی محکم تشکیل شده و به استخوانهای محافظ چسبیده است.
در فاصله بین عنکبوتیه و پرده داخلی مایع شفافی قرار گرفته است که از ترشحات رگهای خونی سخته شده است. این مایع را مایع مغزی-نخاعی میگویند و کار آن محافظت از بافت عصبی است.
نیمکره های مخ
نیمکره چپ فعالیتهای نیمه راست بدن و نیمکره راست فعالیتهای نیمه چپ بدن را کنترل میکند. اما آنها با هم همکاری نیز دارند مثلاً در موقع نگاه کردن هر دو نیم کره بهطور همزمان از همه بدن اطلاعات را دریافت و پردازش میکنند. هر نیم کره کارهای مخصوص به خود را نیز دارد. مثلا نیم کره چپ به توانایی استدلال و ریاضیات و نیم کره راست مخ در مهارتهای هنری تخصص یافته است.
مخچه
مخچه قسمتی از مغز است که در پشت و زیر مخ قرار دارد. مخچه مرکز تعادل بدن است.
ساقه مغز
بوسیله ساقه مغز، مخ و مخچه به هم وصل می شوند. ساقه مغز شامل سه بخش است: مغز میانی و پل مغزی و بصل النخاع. بصل النخاع در بالای نخاع است و مرکز فعالیتهای غیرارادی بدن است و برای همین به گره حیات مشهور است.
مخ
مخ شامل لوب های مختلفی است،که هرکدام نقش خاصی را برعهده دارند.
لوب آهیانه: مرکز حواس پیکری مانند لامسه
لوب پیشانی: حس بویایی
لوب پس سری: حس بینایی
لوب گیجگاهی: حس شنوایی
بطن های مغز
مغز دارای چهار بطن می باشد که به نام های بطن چپ، بطن راست و بطن های سوم وچهارم شناخته می شود. بطن سوم و چهارم توسط مجرای سیلیویوس به هم راه دارند. بطن های راست و چپ از طریق سوراخ بین بطنی به بطن سوم مرتبط می شوند.
مقالات خواندنی:
بصل النخاع
بصلالنخاع پایین ترین مرکز عصبی واقع در استخوان جمجمه است. انتهای بصلالنخاع به نخاع مربوط است. بیشتر بصلالنخاع از ماده سفید و رشته اعصابی تشکیل شده است که میان نخاع و مغز قرار دارد. بصلالنخاع فعالیت اندامهای داخلی بدن مانند قلب، ششها و اندامهای گوارشی را اداره میکند. به همین دلیل یکی از مهمترین اجزای مغز است و آسیب وارده به آن مرگ را به دنبال دارد.
بیماری ها و ناهنجاری مغز
مغز انسان از هزاران نورون تشکیل شده است و نورون ها حساسیت بالایی در مقابل آسیبها دارند و قادر به تکثیر سلولی نیستند. نورون ها به شدت در مقابل آسیب های مغزی حساسیت نشان داده و هر گونه مشکل اختلالی در مغز علاوه ایجاد مشکل در مغز ممکن است دیگر اعضای بدن را نیز درگیر کند.
از جمله بیماری هایی که ممکن است مغز به آن دچار شود می توان موارد زیر را نام برد که البته برای درمان آنها راه حل هایی نیز وجود دارد که از جراحی مغز می توان نام برد:
- اختلال در خونرسانی مغز، سبب بیماری هایی از جمله: سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذارا، خونریزی مغزی
- بیماری های عفونی مغز شامل: مننژیت،آنسفالیت
- بیماری مرتبط با افزایش فشار داخل مغز: هیپرتنسون اندوکرانیک
- هیدروسفالی
- صرع و تشنج
- ناهنجاری های وریدی
- مشکلات تعادل
- تومور خوش خیم اعصاب محیطی
- آنوریسم مغزی
- تومور مغزی
- فلج مغزی
- تومور کوردوما
- سردرد خوشه ای
- دیستونی
- گلیوما
- سرطان سر و گردن
- بیماری هانتینگتون
- اختلالات حرکتی
- آسیب نخاعی
- سندروم توره
- نورالژی عصب سهقلو
- اسپینا بیفیدا
- نوروفیبروماتوزینسون