چگونه فشار مغز را پایین بیاوریم

فشار مغز یا فشار درون جمجمه که در اصطلاح پزشکی از آن به عنوان ICP یاد می شود؛ به فشار موجود در فضای داخل جمجمه می گویند. محتوای فضای داخل جمجمه از سه بخش بافت خود مغز، خون گردش یافته در داخل مغز و مایع مغزی و نخاعی تشکیل شده که هر سه این مواد در حالت تعادل قرار دارند به این صورت که هشتاد درصد محتوای داخل جمجمه را بافت مغز، 10درصد خون و 10درصد مایع مغزی نخاعی تشکیل می دهد.

در صورتی که در حجم هریک از این اجزا اختلالی ایجاد شود به طور مثال مقدار حجم مایع مغزی و نخاعی یا خون بیشتر از ده درصد شود در این صورت جمجمه گنجایش این مقدار حجم را ندارد و بر بافت ها، عصب ها و دیگر اجزای مغز فشار وارد می شود. پس از این رو میتوان گفت در افزایش فشار مغز سه عامل افزایش مقدار مایع مغزی نخاعی، اختلال در عملکرد عروق خونی مغز و تشکیل تومور یا ادم که باعث حجم مغزی می شود؛ موثر است.

افزایش فشار مغز اختلال خطرناکی است که هر چه سریعتر باید تشخیص و درمان شود تا از بروز آسیب های جبران ناپذیری در فرد پیشگیری شود. اما اینکه چگونه فشار مغز را پایین بیاوریم سوالی رایجی است که بسیار از افراد در هنگام مواجه با آن از جراح مغز و اعصاب می پرسند؛ هدف ما نیز در مقاله پاسخ گویی به این سوال رایج است.

علائم فشار سر چیست؟

عارضه فشار مغز اختلالی است که در آن بیمار احساس فشردگی و سنگینی شدیدی را در مغز خود احساس می کند. عامل زیادی در افزایش فشار درون جمجمه دخیل هستند که برای پاسخ به این سوال که چگونه فشار مغز را پایین بیاوریم و اینکه فشار مغز با چه علائمی همراه است؟ نیز باید ابتدا به بررسی سه عامل مهم در بروز فشار سر بپردازیم.

مایع مغزی و نخاعی، بافت پارانشیم مغز و خونی که در مغز در جریان است؛ محتوای مغز و جمجمه را تشکیل می دهند. این سه عنصر تشکیل دهنده مغز برای اینکه مغز به راحتی بتواند به فعالیت های خود ادامه داد باید در حالت تعادل باشند درصورتی که در هر یک از این اجزای مغز اختلالی ایجاد شود و تعادل درون مغز به هم بریزید در این صورت گفته می شود عارضه فشار مغز رخ داده است.

بالا رفتن فشار مغز در بیمار ممکن است با علائمی همچون:

• اولین نشانه افزایش فشار مغز، سردرد است. اینگونه سردردها عموما صبح ها بعد از خواب تشدید می شود و با آغاز فعالیت کاهش می یابد.
• ابتدا به سرگیجه که با احساس سبکی در سر همراه است.
• بروز علائمی چشمی که این علائم با تاری دید، دوبینی و سیاهی رفتن چشم ها همراه است.
• کاهش سطح هوشیاری و اختلال در حافظه
• حساس بودن به نور و تغییر اندازه مردمک چشم
• احساس سفتی و خشکی شدید در گردن
• بروز اختلالات عصبی و اختلالات رفتاری
• ابتدا به استفراغ و حالت تهوع عموما اینگونه استفراغ حالت جهنده دارند.
• تورم یا ورم بافت مغز

افزایش فشار سر در صورتی که به موقع درمان نشود ممکن است با عوارضی همچون:

• آسیب دیدن عصب ها، بافت و عروق خونی مغز
• بیرون زدگی ساقه مغز
• ابتدا بیمار به دیابت بی مزه
• ترشح بیش از حد ADH
• تشنج
• آسیب عصبی
• سکته مغزی
• کما و مرگ بیمار شود

بیشتر در مورد تخصص دکتر علیرضا شیخی بدانید:

جراح مغز

دلایل و علت های افزایش فشار مغز

آسیب دیدگی مغز و بروز توده یا اختلالی در مغز موجب بالا رفتن فشار داخل جمجمه یا افزایش فشار مغز می شود. این فشرگی ممکن است آسیب بیشتری را به بافت مغز و نخاع وارد کند بنابراین بیماران مبتلا به آن باید هر چه سریعتر تحت درمان قرار بگیرند و درصورت عدم درمان به موقع ممکن است عوارض جدی همچون کما و مرگ را برای بیمار در پیش داشته باشد. افزایش فشار داخل مغز به دلایل مختلفی ایجاد می شود که از مهم ترین دلایل جدی آن میتوان به:

• پارگی آنوریسم مغزی ( باعث افزایش حجم مقدار خون مغز می شود)
• تومور مغزی ( باعث افزایش حجم و مقدار توده و بافت مغز می شود )
• خونریزی ناحیه ساب آرکنوئید
• آنسفالیت مغزی
• ورم یا التهاب مغز
• آسیب دیدن سر در اثر ضربه
• هیدروسفالی یا افزایش مایع مغزی و نخاعی
• خونریزی داخل مغزی
• خونریزی بین پوشش مغز و سطح مغز
• خونریزی داخل بطن های مغز
• بیماری مننژیت
• تشنج و بیماری صرع
• سکته مغزی

چنین علت هایی که اشاره شد جزو دلایل جدی فشار مغز هستند و هر چه سریعتر باید درمان شود. اما برخی علت دلایل معمولی هستند که مشکل جدی را برای بیمار ایجاد نمی کنند این دلایل شامل:

• سرفه و عطسه
• بلند کردن اشیاء سنگین
• خم و راست شدن
• استرس و اضطراب
• افزایش فشار خون
• زور زدن
• عوارض برخی داروها

درمان خانگی فشار مغز بالا

درمان فشار مغز بسته به اینکه علت افزایش فشار درون جمجمه به چه دلیلی باشد متفاوت است. با روش های خانگی و درمان های ساده میتوان تنها به مقابله با علت هایی که مشکل جدی ایجاد نمی کنند همچون فشارهای عصبی، استرس و اضطراب را کنترل کرد.

در پاسخ به سوال برخی افراد که می پرسند چگونه فشار مغز را پایین بیاوریم و آیا می شود با روش های خانگی به درمان فشار مغز بپردازیم. باید بگویم که شما با این کار تنها صورت مسئله را پاک کرده اید و خود مسئله که منظور همان علت فشار مغز است در سر جای خود پابرجاست به همین منظور اگر دقت کرده باشد با بکارگیری روش های درمان خانگی تنها کمی از سردردها و سرگیجه های حاصل از فشار مغز پایین می آید و علت فشار مغز درمان نمی شود؛ زیرا درمان قطعی فشار مغز تنها درمان علت بروز فشار مغز است که این درمان ها توسط جراح مغز و اعصاب ارائه می شود.

برای پایین آوردن فشار مغز در خانه حد امکان از انجام کارهایی که موجب افزایش فشار مغز می شود، خودداری کنید؛ عطسه کردن، سرفه، زور زدن، کوه رفتن از جمله کارهایی هستند که فشار مغز را به صورت طبیعی افزایش می دهد. تنها راه درمان خانگی پایین آوردن فشار مغز، کم کردن استرس و اضطراب  و ترک مصرف سیگار و قرار دادن سر در ناحیه شیب دار است. از این رو میتوان گفت اصلی ترین روش درمان خانگی فشار مغز، پیشگیری از بروز اختلالات و بیماری های مغزی است. از جمله راههای پیشگیری از افزایش فشار مغز که از آن طریق نیز می توانیم فشار مغز را پایین بیاوریم. شامل:

• پیشگیری از وارد شدن ضربه و آسیب به مغز
• ترک کردن سیگار
• کنترل مداوم فشار خون
• کنترل مداوم قند خون
• کم کردن استرس و اضطراب
• کنترل عواطف و احساسات
• رعایت رژیم غذایی
• دوری از بی تحریکی و داشتن برنامه منظم ورزشی

درمان قطعی فشار مغز

هدف اصلی درمان فشار مغز، کم کردن فشار درون جمجمه است. از این رو تنها راه پایین آوردن فشار مغز، تحت نظر بودن زیر نظر متخصص و جراح مغز و اعصاب است. جراح مغز و اعصاب با بررسی علائم و دردهای بوجود آمده برای بیمار به تشخیص علت فشار مغز پی می برد. همچنین در مورادی ممکن است متخصص مغز و اعصاب برای اندازه گیری فشار مغز از وسیله مخصوصی که در ناحیه جمجمه کارگذاشته می شود استفاده کند.

در صورتی که عارضه فشار مغز در شما تشخیص داده شد؛ تا زمانی که به بهبودی کامل دست نیافته حدالامکان از خم و راست شدن، سرفه کردن و عطسه کردن بپرهیزید زیرا چنین کارهایی موجب افزایش فشار مغز می شود. جراح مغز و اعصاب با توجه به علت فشار مغز از روش هایی همچون موارد زیر برای درمان و پایین آوردن فشار مغز استفاده می کند. این روش ها شامل:

دارو درمانی

داروهای استروئیدی و کورتئواستروئیدی از جمله داروهایی هستند که توسط جراح مغز و اعصاب و به منظور کم کردن تورم و ورم حاصل از افزایش فشار مغز تجویز می شوند. ورم کردن یا تورم مغز یک نوع واکنش طبیعی سیستم ایمنی است که نشان دهنده مقابله سیستم ایمنی با عامل بیگانه در مغز است. دگزامتازون یکی از رایج ترین داروهای ضدالتهابی و تسکین دهنده است که  عمدتا برای کم کردن فشار مغز تجویز می شود.

همچنین در مواردی که علت درد به دلیل عفونت مغز باشد یا بیماری مننژیت باشد؛ داروی آنتی بیوتیک برای فرد تجویز می شود؛ این دارو با اثر ضد میکروبی که دارند؛ سبب تسکین سردرد و علائم بالا رفتن فشار مغز می شوند.

داروهای ضد تشنجی، داروهای کنترل کننده فشار خون از دیگر داروهایی هستند که برای پایین آوردن فشار مغز تجویز می شوند.

عمل جراحی مغز

عمل جراحی یکی از قطعی ترین راه های درمان فشار درون مغز است. اما نوع عمل جراحی مغز بسته به علت فشار درون مغز متفاوت است. در صورتی که علت فشار مغز افزایش مایع مغزی  و نخاعی یا بیماری هیدروسفالی باشد در این صورت عمل مغز از نوع جراحی شانت گذاری یا جراحی آندوسکوپی هیدروسفالی است.

در مورادی که علت فشار مغز تومور باشد؛ جراح مغز و اعصاب با برداشتن تومور، فشار موجود در مغز را کاهش می دهد البته در صورتی که تومور مغزی از نوع بدخیم و تهاجمی باشد؛ از روش های پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز برای پایین آوردن فشار مغز استفاده می شود.

درمان قطعی فشار مغز ناشی از خونریزی مغز یا دیگر اختلالات مغزی همچون آنوریسم مغزی نیز انجام عمل جراحی است. به کمک جراحی بستن کلیپ که یکی از روش های نابودی آنوریسم مغزی است می توانیم  فشار مغز را پایین بیاوریم. جراحی رایج در درمان خونریزی مغزی، جراحی کرانیوتومی است که جراح مغز و اعصاب با باز کردن بخشی از جمجمه اقدام به برداشتن حجم خونریزی و کم کردن فشار مغز می کند.