طناب نخاعی که از مجموعه عصب ها و رشته های عصبی تشکیل شده از ناحیه پایین مغز تا انتهای کمر ادامه دارد، وظیفه پیام رسانی و انتقال پیام عصبی از مغز به قسمت های مختلف بدن را بر عهده دارد. این پیام ها سبب می شود که شما بتوانید راه بروید و دست ها و پاهای خود را به آسانی حرکت دهید. آسیب به نخاع سبب توقف پیام رسانی به اندام ها می شود.
این آسیب ها بیشتر در اثر حوادثی همچون، تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع و آسیب های ناشی از وارد شدن ضربه مستقیم به ستون فقرات ایجاد می شود. با آنکه نخاع توسط یک ساختار محکم و استوار همچون ستون فقرات محافظت می شود؛ اما به دنبال شکستگی یا در رفتگی در ستون مهره های کمر و گردن، مهره های ستون فقرات دیگر قادر به پیشتیبانی از نخاع نیستند و نخاع را در معرض فشار و آسیب قرار می دهند و این فشردگی سبب له شدگی و خونریزی در نخاع شده که به چنین عارضه ضایعه نخاع می گویند. امکان آسیب دیدگی و قطع نخاع در تمامی بخش های نخاع و ستون فقرات وجود دارد اما شیوع آن بیشتر در ناحیه کمر و گردن است.
هر چقدر آسیب های نخاعی به ناحیه مغز نزدیک باشد، قسمت های بیشتری از بدن دچار فلج و بی حسی می شوند. از این رو آسیب به نخاع گردن یا قطع نخاع گردن علائم شدیدی را برای بیمار ایجاد می کند و فرد مبتلا به قطع نخاع گردن علاوه بر فلج در پاها به بی حسی و ناتوانی در دست ها و قفسه سینه نیز دچار می شود. البته آسیب نخاع گردن میتوان ناقص یا کامل باشد که هر یک از این عارضه ها با علائم و راههای درمان خاصی همراه هستند که ما در این مقاله به بررسی این نوع ضایعه نخاع، یعنی ضایعه نخاع گردن پرداخته ایم.
ضایعه نخاعی گردن و علائم آن
ضایعه نخاع گردن یا قطع نخاع گردن، عارضه ناتوان کننده ای است که در اثر له شدگی، فشردگی و خونریزی در نخاع ایجاد می شود. به بیمارانی که نخاع گردن آن ها آسیب دیده، بیماران تتراپلژی می گویند.
نخاع نیز همچون تمامی اجزای بدن در معرض آسیب و ضربه قرار دارد اما از آنجایی که نخاع قدرت بازسایی و ترمیم ندارد، اینگونه آسیب ها درمان ندارد و فرد مبتلا به آن تا آخر عمر باید بدون حرکت و فلج باقی بماند. علاوه بر مشکلات ناتوانی و فلج در پاها، که مشخصه اصلی عارضه قطع نخاع است اما در عارضه آسیب نخاع گردن، میزان ناتوانی و فلج در نواحی دست ها و قفسه سینه نیز ملاحظه می شود زیرا هر چه آسیب به نخاع نزدیک مغز باشد عصب های بیشتری دچار آسیب دیدگی می شوند و فرد به علائم شدیدتری دچار می شود. از این رو از رایج ترین علائم قطع نخاع گردن می توان به:
- بی حسی و فلج در تمامی نواحی دست ها، قفسه سینه و پاها
- اختلال در تنفس زیرا عضلات تنفسی از ناحیه عصب های نخاع فرمان می گیرند.
- ابتلا به اختلالات قلبی و عروقی همچون افزایش تعداد ضربان قلب و کاهش فشار خون
- مشکلات ادراری و اختلال در کنترل ادرار
- مشکلات دفع مدفوع و تحریک خروج مدفوع
- از دست دادن حس لامسه و از بین رفتن حس درد
- درد شدید در ناحیه ای که عصب ها دچار آسیب دیدگی شده اند
البته بسته به محلی که نخاع گردن دچار آسیب دیدگی شده است علائم نیز متفاوت است اما شدیدترین حالت مربوط به عارضه قطع نخاع زمانی است که نخاع در ناحیه بالای مهره پنجم گردن قطع شود در اینصورت تمامی اندام های میانی و تحتانی بدن، فلج می شوند.
ضایعه نخاع ناقص چیست؟
نخاعی که درون ستون فقرات قرار دارد همچون کابل تلفنی است که پیام ها را از مغز به اندام های حسی و حرکتی بدن انتقال می دهد. زمانی که نخاع در معرض فشار یا آسیب دیدگی قرار می گیرد این ارتباط با اجزای بدن قطع می شود و پیام ها به درستی به این اندام ها نمی رسد. خوشبختانه در اغلب موراد ضربه و فشارهای وارده به نخاع باعث آسیب کامل به نخاع نمی شود و تنها بخش هایی از نخاع از بین می رود یا فقط برخی از ریشه های عصبی تحت فشردگی قرار می گیرند؛ که به چنین عارضه هایی ضایعه نخاعی نقاص می گویند.
در صورتی که نخاع گردن دچار ضایعه نخاعی ناقص شود؛ بیمار به علائم خفیف تری نسبت به قطع نخاع دچار می شود و بدن به طور کامل قدرت حرکتی و حسی را از دست نمی دهد اینگونه آسیب ها تا حدودی قابل درمان هستند. عموما اینگونه ضایعه نخاعی در گردن در اثر عارضه تنگی کانال نخاعی ایجاد می شود اما عوامل دیگری هستند که در بروز این عارضه دخیل هستند که از دیگر علت های بروز ضایعه نخاعی ناقص می توان به:
- زمین خوردن یا سقوط از ارتفاع
- آسیب های ورزشی
- تصادفات رانندگی
- آسیب های ناشی از خشونت( اصابت چاقو یا گلوله به نخاع)
اشاره کرد. زمانی که مهره های ستون فقرات در معرض این آسیب ها قرار بگیرد، ابتدا نخاع دچار خونریزی شده و تورموری در نخاع رخ می دهد که همین عامل موجب تشکیل حباب هایی در نخاعی می شود زمانی که در این مرحله از پیشرفت کردن آسیب های نخاعی جلوگیری شود به درمان نخاع می توان امیدوار بود اما در صورتی که زمان زیادی از وقوع آسیب و ضربه به نخاع بگذرد؛ نخاع گردن به طور کامل آسیب می بیند.
آیا قطع نخاع گردن درمان دارد
متاسفانه با وجود پیشرفت تکنولوژی و فناوری پزشکی هنوز هیچ دارو یا روشی برای درمان قطع نخاع کشف نشده است و تمامی روش های درمانی ارائه در مرحله آزمایش هستند و تا زمانی که مراحل علمی را طی نکنند نمیتوان از این روش در درمان بیماری استفاده کرد. از این رو یکی از اصلی ترین مشکلاتی که بسیار از افراد مبتلا به قطع نخاع به آن دچار هستند این است که تا آخر عمر باید فلج باقی بمانند.
اما نباید ناامید شد زیرا بسیاری از محققان از تمامی کشورها به دنبال پیدا کردن روش های درمان ضایعه نخاع هستند در کشور خودمان نیز در این زمینه فعالیت هایی زیادی داشته است. یکی از این روش های درمان برای افراد مبتلا به قطع نخاع، سلول درمانی است. سلول درمانی یک روش کاملا بی خطر و موثری است که در این روش از سلول های شوان برای ترمیم و بازسایی سلول های عصبی نخاع استفاده می کنند. پیوند زدن سلول های شوان توسط جراحی نخاع صورت می گیرد بدین صورت که سلول شوان فرد آسيب ديده از عصبی در پشت پای او و طی يک عمل جراحی سرپايی برداشته می شود. اين سلول در محيط کشت بسيار حفاظت شده ای تکثير می شود و معمولا" بعد از دو هفته تا يکماه به غلظت کافی می رسد.
البته قطع نخاع با عارضه آسیب نخاعی کاملا متفاوت است و همیشه باید این نکته را به یاد داشته باشید که هر آسیب نخاعی، قطع نخاع نیست. قطع نخاع مربوط به شدیدترین حالت آسیب نخاعی است و درمانی ندارد. اما در آسیب های نخاعی اینگونه نیست و روش های درمانی زیادی برای مقابله با آسیب های نخاعی وجود دارد و جراح مغز و اعصاب از انواع روش های جراحی اعصاب و جراحی ستون فقرات برای ترمیم و درمان ضایعه استفاده می کند.
جدیدترین مقالات:
درمان دردهای ضایعه نخاعی گردن
با آنکه بیماران پارپلژی یا قطع نخاع گردنی، هیچ احساسی از درد و علائم بیماری ندارند اما در این بیماران پس از گذشتن چندین هفته تا چند ماه اسپاسم های شدیدی بوجود می آید. نمایان شدن اینگونه علائم به معنای برگشت حس حرکتی بیمار نیست بلکه علت آن، فرمان های نادرستی است که از ناحیه ای آسیب دیده گردن صادر می شود. علاوه بر اسپاسم برخی از افراد مبتلا به قطع نخاع گردن، پس از مدتی به دردهای غیرقابل کنترلی همچون دردهای نورولوژیک، دردهای اسکلتی، دردهای ناحیه پشت و گردن و... دچار می شوند. از این رو متخصص مغز و اعصاب برای از بین بردن چنین دردهایی انواع روش های درمانی همچون دارو درمانی، فیزیوتراپی و جراحی را برای بیمار لحاظ می کند تا از این طریق شاید مقداری از دردهای این عزیزان کم شود. از روش های کم کردن درد و اسپاسم در بیماران قطع نخاع گردنی می توان به:
فیزیوتراپی و ماساژ درمانی
متخصص فیزیوتراپ با آموزش انواع حرکات کششی می تواند ضمن کمک به تسکین درد باعث تقویت عضلات گردن و کمر فرد مبتلا به قطع نخاع نیز شود. همچنین در مواردی ممکن است فرد متخصص از ماساژ درمانی برای تسکن درد و علائم بیماری استفاده کند.
استفاده از روش های تحریک الکتریکی اعصاب
تحریک الکتریکی یک روش درمانی پرکاربرد در بیماران مبتلا به ضایعه نخاع است که در پی آن جراح مغز و اعصاب برای کم کردن دردها و اسپاسم های بیماران قطع نخاعی، الکترودهی را در سطح پوست کار می گذارد. الکترودها با ارسال پیام هایی به داخل بدن باعث مقابله با واکنش درد می شوند.
بیشتر در مورد تخصص دکتر علیرضا شیخی بدانید:
کارگذاری پمپ درون نخاع یا جراحی درد
هدف از کارگذاری پمپ ها درون نخاع، کنترل درد و اسپاسم در بیماران قطع نخاعی است. محتوای پمپ ها داروهای مسکنی است که شامل مورفین، کلوفین و زیکونیتاید است. اینگونه پمپ ها به پمپ اینتراتکال معروف هستند از دو قسمت، یک انبار پمپ( محل قرار گیری داروی مسکن) و دیگری کاتتر که مسئول انتقال دارو است.
مطالب مشابه
تحقیقات زیادی ثابت کرده است که سیگار کشیدن برای بیمارانی که قرار است تحت جراحی فیوژن ستون فقرات قرار گیرند مضر است؛ اما سیگار کشیدن چقدر بد است؟ چگونه بر همجوشی و فیوژن ستون فقرات تأثیر می گذارد؟
یبوست یک مشکل شایع در بسیاری از افرادی است که دوران ریکاوری بعد از جراحی ستون فقرات را پشت سر می گذارند و اغلب باعث ناراحتی و درد قابل توجهی می شود.
تعداد روشهای جراحی ستون فقرات که اکنون بصورت سرپایی انجام می شود ، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است ، به این معنی که بیمار در همان روز جراحی به خانه می رود و حتی یک شب هم در بیمارستان نمی ماند.
تصمیم گیری در مورد عمل جراحی برای بیماری دیسک دژنراتیو گردن در نهایت پس از ارزیابی دقیق مزایا و خطرات احتمالی این روش بر عهده بیمار است. عوامل زیادی در این فرایند تصمیم گیری نقش دارند و اهداف و انتظارات در هر بیمار متفاوت است.
اگر پزشک شما بگوید تومور ستون فقرات شما متاستاتیک است، این بدان معناست که سرطان از ناحیه دیگری از بدن شروع شده و سپس به کمر یا گردن گسترش یافته است. ستون فقرات سومین محل شایع متاستاز سرطان است.
تومور ستون فقرات توده ای غیر طبیعی از بافت درون نخاع و یا ستون فقرات است. این سلول ها به طور غیرقابل کنترل رشد و تکثیر می یابند و به نظر می رسد مکانیزم هایی که رشد سلول به صورت طبیعی را کنترل می کنند به خوبی عمل نمی کنند.
درد پا ممکن است متناوب یا مداوم باشد و از یک درد خفیف تا احساس سستی یا سوزش متغیر باشد. بی حسی ممکن است مانند از دست دادن حس یا سرما و یخ زدگی در یک یا چند قسمت از پا احساس شود.
بسیاری از ما با این صحنه واجه شده ایم- در آینه نگاه می کنید و خطوط روی صورت تان را مشاهده می کنید، اثر جانبی پیری که برای همه ما اتفاق می افتد. شروع به استفاده از کرم ضد پیری می کنید و چین و چروک به طور قابل ملاحظه ای بهبود می یابد و زندگی ادامه می یابد.
قبل از تصمیم گیری در مورد جراحی اسکولیوز ، توصیه می شود که بیمار با آنچه در طول مراقبت های بعد از عمل انتظار دارد و همچنین تعهد لازم برای تکمیل روند بهبودی و کسب نتیجه مطلوب ، آشنا شود.
آیا می دانستید که تنها مشاغل با فشار کاری زیاد نیستند که به کمر درد منجر می شوند؟ آیا در طول روز پشت میز می نشینید و از کامپیوتر استفاده می کنید؟ شما نیز در معرض خطر قرار دارید.