مغز انسان با آنکه تنها دو درصد از وزن بدن را دربرمی گیرد اما به دلیل فعالیت های مهمی که بر عهده دارد خون بیشتری را نسبت به دیگر اجزای بدن دریافت می کند. خون رسانی به مغز بسیار پراهمیت است و یک جریان خون ثابت و مداوم به مغز کمک می کند تا مغز زنده بماند و بتواند به درستی کار کند. متاسفانه سبک زندگی مدرن، چاقی، سیگار کشیدن و بالا بودن فشار خون تاثیرات بسیار مخربی بر روند خونرسانی و گردش خون می گذارد. اختلال در خونرسانی عامل بسیاری از بیمارهای مغزی است اما در میان این اختلالات یکی از شایع ترین عارضه هایی که به دنبال اختلال در روند گردش خون بوجود می آید؛ سکته مغزی است که این عارضه به دنبال توقف یا انسداد در مسیر خونرسانی به مغز رخ می دهد. سکته مغزی در مراحل ابتدایی با علائمی همچون اختلال در تکلم، ضعف شدید در اندام ها خصوصا دست ها، تاری دید و .... همراه است. موضوع بسیار مهمی که در عارضه سکته مغزی بسیار اهمیت دارد تشخیص و درمان به موقع است. زیرا در صورتی که درمان به موقع برای این عارضه صورت نگیرد؛ اکسیژن کافی به مغز نمی رسد از این رو سلول های مغز دچار آسیب دیدگی می شوند و فرد به آسیب های مغزی همراه با ناتوانی جدی در تکلم و حرکت کردن مبتلا می شود.
تشخیص به موقع سکته مغزی مهم ترین و اولین راه درمان سکته مغزی
تشخیص و درمان سکته مغزی در ساعات اولیه پس از سکته بسیار حیاتی است؛ زیرا انسداد در خونرسانی سبب آسیب مغزی جدی میشود. به همین جهت اگر از خانواده های بیماران مبتلا به سکته مغزی سوال کنید که چرا بیمار شما به آسیب های مغزی شدید مبتلا شده است دلیل این موضوع را آگاهی نداشتن نسبت به علائم سکته مغزی و تشخیص دیرهنگام بیماری می دانند. به طور کلی سکته مغزی را بر حسب نوع اختلال در خونرسانی به سه نوع سکته مغزی ایسکمیک، سکته مغزی هموراژیک و سکته مغزی انسدادی تقسیم بندی می کنند. سکته مغزی ایسکمیک یا گذرا یکی از شایع ترین انواع سکته مغزی که هر 10نفری که به سکته مبتلا می شود 9نفر آنها سکته مغزی ایسکمیک است که علت اصلی بروز چنین عارضه ای بروز لخته خونی در مغز است که مانع از عبور رگ های خونی می شود. در صورتی که بخش کوچیکی از مغز دچار اختلال در خونرسانی شود سکته مغزی از نوع گذرا یا موقتی رخ می دهد؛ این نوع سکته مغزی جزو سکته های خفیف بوده و کاملا قابل درمان هستند. نوع دیگر سکته مغزی که به هموراژیک معروف است به دلیل پاره شدن یکی از رگهای خونی در مغز رخ می دهد به همین جهت کشنده بودن این نوع سکته بیشتر از دیگر انواع سکته هاست.
تشخیص به موقع در تمامی انواع سکته مغزی اهمیت دارد. با تشخیص به موقع سکته مغزی خفیف میتوان از ابتلا به سکته مغزی شدیدتری همچون سکته هموراژیک پیشگیری کرد. مهم ترین کاری که اطرافیان یا خود بیمار می توانند انجام دهند این است که هر چه سریعتر با اورژانس تماس بگیرند. بیمار در پی انتقال به اوراژنس تحت مراقبتهای ویژه و معاینه متخصص مغز و اعصاب قرار می گیرد از این رو با تشخیص به موقع می توان از بروز عواقب جبران ناپذیر پیشگیری کرد.
اقدامات اولیه در زمان بروز سکته مغزی
اختلال در بینایی و تاری دید مهم ترین نشانه سکته مغزی خفیف است که به دلیل اختلال در خونرسانی رخ می دهد. تنها بیهوش شدن و غش کردن نشانه دهنده علائم سکته مغزی نیست بلکه باید به چنین علائمی نیز توجه نماید و این را بدانید دوران طلایی برای درمان سکته مغزی چهار ساعت اول وقوع علائم است. اطرافیان بیمار باید توجه نمایند تنها کاری که در هنگام مواجه با علائم سکته مغزی می توانند انجام دهند این است هر چه سریعتر با اورژانس تماس بگیرد و بهتر است قبل از رسیدن اورژانس چنین اقداماتی را انجام دهید:
در قدم اول از اطرافیان بیمار تقاضا دارم آرامش خود را حفظ کنند و به تمام دستورات زیر توجه نمایند. بیمار را به حالت دراز کشیده قرار دهید؛ دراز کشیدن تاثیر بهتری در خونرسانی و بهترشدن وضعیت بیمار می کند. در صورتی که بیمار به حالت دراز کشیده قرار دارد، چانه بیمار به سمت بالا قرار دهید تا از خفگی بیمار جلوگیری شود. از راه رفتن بیمار امتناع کنید زیرا احتمال زمین خوردن در این افراد بسیار بالاست. به هیچ عنوان کوچکترین علائم سکته مغزی را نایده نگیرد حتی اگر برای مدتی علائم ناپدید شود. علائم بیمار را به یاد داشته باشید زیرا کمک زیادی به پزشک می کند تا نوع سکته را تشخیص دهد. از غذا دادن به بیمار تا قبل از فرارسیدن اورژانس امتناع کنید زیرا بیمار مشکوک به سکته قادر به قورت دادن غذا نیست.
جدیدترین مقالات:
درمان اولیه سکته مغزی چیست؟
زمانی که بیمار مبتلا به سکته مغزی به بیمارستان انتقال داده میشود؛ اولین هدف درمان برای چنین بیمارانی بازگرداندن تنفس بیمار، تنظیم ضربان قلب و بازگرداندن فشار خون به حالت طبیعی است. برای درمان چنین اختلالاتی که به دنبال عارضه سکته مغزی رخ می دهد. پزشک با تجویز داروهایی سعی دارد سریعا فشار خون بیمار را پایین بیاورد. بقیه مراحل درمانی بستگی به نوع و شدت سکته مغزی می باشد. درمان اولیه سکته مغزی از نوع ایسکمیک یا موقتی، تزریق دارویی به نام فعال کننده پلاسمینوژن یا tpa می باشد که از این دارو نمی توان برای درمان سکته مغزی از نوع هموراژیک استفاده کرد زیرا میزان خونریزی در مغز را افزایش می دهد. در صورتی که بیمار داروهای ضد انعقاد مصرف می کند یا اخیرا تحت جراحی قرار گرفته حتما پزشک یا پرستار مربوطه را در جریان بگذارید تا از تجویز چنین دارویی برای بیمار پیشگیری شود.
بیمار پس از ابتلا به سکته مغزی باید به مدت چند روز در بیمارستان بستری بماند تا در این دوران از هر نظر تحت مراقبت متخصص مغز و اعصاب قرار بگیرد تا با ارزیابی دقیق بیماری، بیمار را در کنترل عوامل خطر کمک کند. اینگونه پزشکان برای درمان اولیه انواع دیگر سکته مغزی داروهای آسپیرین یا ضد انعقاد تجویز می کنند تا از لخته شدن خون در مغز جلوگیری نمایند. در صورتی که علت سکته مغزی به دلیل افزایش فشار خون باشد در این صورت پزشک مربوطه داروی مخصوص فشار خون را جهت پیشگیری از سکته های بعدی تجویز می نماید.
اصلاح شیوه زندگی اولین و بهترین راه درمانی و پیشگیری از سکته مغزی
سکته مغزی یکی از مهم ترین دلایل عمده مرگ و میر در جوامع امروزی است که با اصلاح شیوه زندگی می توان از بروز چنین عارضه پیشگیری کرد. اصلاح شیوه زندگی نه تنها به منظور پیشگیری از سکته مغزی در نظر گرفته می شود بلکه به عنوان یکی از راههای درمان این عارضه نیز در نظرگرفته می شود و اغلب متخصصین و جراح مغز و اعصاب در کنار تجویز دارو و دیگر روش های درمانی، از بیمار می خواهند یکسری اصول و رژیم غذایی را رعایت نمایند.
سیگار نکشیدن
متاسفانه باید گفت احتمال ابتلا به سکته مغزی در افراد سیگاری دو بار بیشتر از افراد معمولی است. مواد بکار رفته در سیگار تاثیر بسیار مخربی در خون می گذارد علاوه بر آن سیگار کشیدن مقدار اکسیژن خون را کاهش می دهد و همین عامل سبب می شود خونرسانی به مغز با اختلال همراه شود. کاملا ثابت شده است که سیگار سبب گرفتگی عروق می شود که این عامل در کنار دیگر عوامل از انتقال خون کافی به مغز پیشگیری می کند و احتمال ابتلا به سکته مغزی را بالا می برد. اگر بیمار مبتلا به سکته مغزی سیگاری باشد اگر می خواهد مجدد به سکته مغزی مبتلا نشود پزشک از او می خواهد که سیگار را ترک کند.
کنترل چربی خون و دیابت
اگر به علت سکته مغزی هموراژیک دقت کنید عامل این سکته را در اثر پاره شدن رگ های خونی در مغز می یابید. رگ های خونی زمانی پاره می شوند که کلسترول و چربی به صورت پلاک در رگهای خونی رسوب کند و همین عامل نه تنها جریان خون را با اختلال همراه میسازد بلکه موجب پارگی رگهای خونی و ابتلا به سکته مغزی خواهد شد. متخصص مغز و اعصاب علاوه بر تجویز داروهای ضد انعقاد با استفاده از دارو و رژیم غذایی مناسب کلسترول را کنترل می کند.
کنترل مدام فشار خون
یکی از علت های اصلی بروز سکته مغزی، فشار خون بالاست که متاسفانه این عارضه هیچ نشانه و علائمی با خود به همراه ندارد. مصرف دخانیات، استفاده از غذاهای چرب و شور از جمله عواملی هستند که احتمال ابتلا به فشار خون و در پی آن سکته مغزی را افزایش می دهند. فشار خون بالا فشار زیادی را به رگها وارد می کند و همین عامل سبب ضخیم شدن رگها و پارگی رگ ها در مغز می شود که نتیجه آن ابتلا به عارضه سکته مغزی می باشد.
دوری از چاقی و اضافه وزن
چاقی و اضافه وزن ارتباط نزدیکی با بیماری های مغزی و قلبی دارند؛ چاقی و اضافه وزن احتمال ابتلا به کلسترول، فشار خون بالا و دیابت را افزایش می دهد از این رو فشار زیادی بر رگهای خونی وارد می کند. افراد چاق و دارای اضافه وزن باید توجه نماید تا زمانی که وزن خود را کم نکنند در معرض ابتلا به انواع بیماری ها خصوصا سکته مغزی قرار دارند پزشک از این عزیزان می خواهد که برای پیشگیری از عارضه سکته مغزی باید وزن خود را پایین بیاورند و تحرک کافی داشته باشند.