تومورهای مغزی در خانم ها و آقایون جز بیمارهای نورولوژیک مغز محسوب می شوند. از این رو باعث آسیب جدی به مغز و دستگاه عصبی مرکزی و بروز علائم شدید در بیمار خواهد شد؛ زیرا تومورهای مغزی چه در حالت خوش خیم و چه در حالت بدخیم، به صورت یک توده بروز می کند؛ بروز همین توده ها در مغز سبب فشار بر مغز و جمجمه خواهد شد و ممکن است با علائمی مختلفی نظیر سردرد، تشنج، حالت تهوع و ... همراه باشد.
البته بروز هر علائمی بسته به نوع تومور و بیماری مغزی متفاوت است و این علائم کلی ترین حالت و نشانه های ابتلا به تومور مغزی است برای مثال در تومور بدخیم که از شدت بیشتر نسبت به تومورهای خوش خیم برخوردار است فشار داخل مغز بیشتر بوده از این رو علائم شدیدتر و خطرناکتر هستند. علاوه بر شدت و نوع تومور که فاکتور مهمی در بروز علائم تومور می باشد. جنسیت بیمار نیز در تشکیل علائم بیمار بی تاثیر نیست و همیشه ملاحظه شده که نوع و شدت علائم تومور مغزی در زنان کاملا متفاوت با علائم تومورهای مغزی در آقایون است. از این رو به خانم ها پیشنهاد می شود در صورتی که همراه با علائم شایع تومور مغزی دچار برخی تغییرات هورمونی شدید، حتما به یک جراح مغز و اعصاب با تجربه مراجعه نماید تا با تشخیص زود هنگام علائم بیماری مغزی درمان سریع تر و موثری را به دنبال داشته باشد. در این مقاله سعی داریم با بررسی تمام ویژگی ها علائم تومور مغزی در زنان و با پاسخ گویی به برخی سوالات احتمالی در این باره، تاثیر تومور مغزی در زنان را بررسی کنیم.
تفاوت علائم تومور مغزی در زنان نسبت به مردان در چیست؟
تفاوت جنسیت را نه تنها میتوان در اندام های تناسلی انسان ها پیدا کرد بلکه اتصالات مغزی در شکل گیری این تفاوت ها نیز دخیل هستند. درست است که هر دو جنس زن و مرد یک غده هیپوفیز و یک غده هیپیوتالاموس با ساختار یکسان دارند اما عملکرد این دو غده در زن و مرد کاملا متفاوت است و هر یک عملکرد مخصوص به جنسیت را تنظیم می کند برای مثال همین غده هیپوفیز در زنان محرک هورون استروژن می باشد که در خانم ها کمک به تولید و رشد سلول های تخمک می کند و بالعکس در آقایون، در تولید سلول های اسپرم نقشی مهمی ایفا می کنند.
مثال دیگری که برای تغییر عملکرد غده های مغز میتوانیم بزنیم تحریک آزاد سازی هورمون های LH و FSH می باشد که با وجود یکسان بودن ساختار هر دو هورمون اما در صورت عملکرد منظم این هورمون، سبب عملکرد طبیعی تخمدان ها در خانم ها و بیضه ها در مردان می شود. یکی از اختصاصی ترین علائم مربوط به تومورهای مغزی در زنان میتوان به قطع شدن قاعدگی و نامنظمی قاعدگی اشاره کرد. این علائم تومور مغزی در زنان به تنهایی مشکلی ایجاد نمی کند و با مراجعه به پزشک زنان می توان این اختلال را درمان کرد اما در صورتی که مشکلات هورمونی بیمار همراه با علائم بیماری مغزی باشد حتما به یک جراح مغز مراجعه نمایید تا هر چه سریعتر تشخیص صورت بگیرد. و حالا با تمام این تفاسیر می توان به این نتیجه رسید و این موضوع را با قطعیت تمام بیان کرد و گفت در صورتی که تومور در بافت مغز ظاهر شود علائم آن برحسب جنسیت بیمار نیز تغییر می کند.
البته تمام علائم اینگونه نیستند و تنها در صورتی که اختلالاتی در عملکرد هورمون های بدن ظاهر شود این علائم در خانم ها و آقایون متفاوت است اما در موراد دیگر همچون سردردها و ... یکسان هستند. به همین جهت وقتی به یک جراح مغز و اعصاب مراجعه کنیم پس از بررسی علائم بیماری مغزی، حتما یکسری آزمایشات هورمونی را برای بیمار تجویز می کند تا از این طریق فرآیند و عملکرد مغز را ارزیابی کند. شایع ترین تومورهای مغزی در زنان پس از سرطان های پستان، پوست و معده، تومورهای مغزی در زنان جزو رایج ترین سرطان ها در بین خانم ها می شود و همان طورکه ملاحظه کردید اینگونه تومورها علاوه بر مغز بر غدد و هورمون های مغز تاثیر گذاشته و عواقب جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت. به این دلیل تومور مغزی را در خانم ها به عنوان سرطان رایج معرفی می کنند زیرا امکان متاستاز و حمله به مغز توسط هر یک از این سرطان ها وجود دارد.
به همین منظور مغز حتی در صورتی که خودش درگیر نباشد اما امکان درگیر شدنش توسط دیگر سرطان های بدخیم وجود دارد. پس از تومورهای متاستاتیک مغز حالا به سراغ تومورهای اولیه مغز می رویم که خود این نوع تومورهای مغزی به دو نوع تومور خوش خیم و بدخیم تقسیم می شوند. بیش از 120نوع تومور مغزی وجود دارد که از تومورهای مغزی در زنان میتوان به مننژیوما اشاره کرد.
شایع ترین تومور مغزی در زنان
همان طور که اشاره شد تومور مننژیوم یکی از شایع ترین تومورها و بیماری های مغزی در میان زنان است که این تومور مغزی از پوشش محافظت کننده مغز و نخاع یعنی مننژ تشکیل می شود. به عبارت دیگر میتوان گفت این نوع تومور از خود بافت مغز منشا نمی گیرد. خوشبختانه تومور مننژیوم، جزو تومور خوش خیم محسوب می شود از این رو به آهستگی رشد کرده و علائم و نشانه های آن به تدریج ظاهر می شود. احتمال ابتلا به این بیماری در بین زنان 30 تا 40 سال بیشتر از سایرین است.
تومور مغزی هیپوفیز در زنان
مهم ترین تفاوت در علائم تومور مغزی در زنان و مردان را میتوان در این نوع تومور مغزی مشاهده کرد. غده هپیوفیز در مغز نقش بسیار مهمی در ترشح و تولید هورمون برعهده دارد تا از این طریق بر عملکرد ضروری بدن کنترل و نظارت داشته باشد. هورمون رشد و تحریک های هورمون جنسی در زنان و مردان دو نمونه از مهم ترین کارکردهای این غده در مغز می باشد. تومور غده هپیوفیز یا آدنوم هپیوفیز به رشد غیر طبیعی غده هیپوفیز گفته می شود و این تومور باعث اختلال در عملکرد این غده می شود. تومور هپیوفیز خود به دو دسته تومور بدخیم و تومور خوش خیم تقسیم می شود. اما اتفاق خوش آیندی که در این نوع بیماری مغزی وجود دارد این است که حتی در صورت بدخیم بودن نیز به ندرت می تواند به دیگر نواحی مغز و بدن گسترش یابد. از شایع ترین علائمی که تومور هیپوفیز در زنان ایجاد می کنند میتوان به تغییرات هورمونی و اختلال در روند قاعدگی اشاره کرد.
تومور مغزی در زنان با چه علائمی بروز می کند؟
بروز سردردهای شدید و مکرر، اختلال در راه رفتن و حفظ هماهنگی در بدن، بی حسی و ضعف در یک طرف بدن، تغییرات خلق و خو و بسیاری عوامل دیگر از شایع ترین علائم تومورهای مغزی و اغلب بیماری های مغزی می باشد و دلیل اصلی مراجعه افراد به جراح مغز و اعصاب همین علائم و نشانه ها است. این علائم و حالت هایی که به آن اشاره شد بین خانم و آقایون و در تمامی سنین مشترک بوده و از مهم ترین علائم تومورهای مغزی به حساب می آید. اما عوامل زیادی هستند که باعث می شود نوع علائم در هر افرادی متفاوت شود. از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در بروز علائم میتوان به محل قرار گیری تومور در مغز، نوع تومور( از نظر خوش خیم یا بدخیم بودن تومور)، سن و جنس بیمار اشاره کرد. برای مثال وقتی توموری در ناحیه مخچه مغز رخ می دهد این علائم خاص تر شده و فرد علاوه بر سردرد و حالت تهوع با مشکلات حرکتی در اندام های خود نیز مواجه می شود.
همان طور که در قسمت قبلی مقاله به آن اشاره شد دو تومور مغزی شایع در زنان، تومور مننژیوم و تومور هیپوفیز می باشد که از این رو، که تومور هیپوفیز بیشترین مشکل هورمونی را ایجاد می کند. از این رو از شایع علائم تومور مغزی در زنان میتوان به:
- ظهور سردردهای صبحگاهی شدید همراه با حالت تهوع و استفراغ
- بروز حملات تشنجی بدون سابقه قبلی
- ضعف شدید در اندام ها
- پرخاشگری و بروز علائم کم شدن و از دست دادن حافظه
- بروز اختلالات شنوایی و بینایی
- قاعدگی نامنظم و قطع قاعدگی ترشح شیر از پستان ها (زمانی که فرد به هیچ وجه نه در دوران بارداری و نه در دوران شیردهی است )
- ریزش مو شدید و غیرعادی
- بروز اختلالات جنسی و مشکلات مربوط به نازایی بالا رفتن غیرطبیعی وزن بدن
بیشتر در مورد تخصص دکتر علیرضا شیخی بدانید:
پس از مشاهده علائم تومور مغزی برای تشخیص و درمان بیماری خود باید به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
نکته مهمی که باید پس از مشاهده هر نوع علائم عجیب و غیرطبیعی به آن توجه کنید مراجعه زود هنگام به پزشک است زیرا تومورهای مغزی چه در خانم ها چه در آقایون باید هر چه سریعتر تشخیص داده شود تا بتوان با آغاز روند درمانی، از بروز عوارض خطرناک پیشگیری کرد. اهمیت این موضوع در زنان وقتی که تومور غدد و هورمون های مهم بدن را تحت تاثیر قرار می دهد قرار می دهد؛ دو چندان می شود. برای اینکه تعادل هورمونی در بدن یک خانم حفظ شود و تخمدان و دیگر اندام های جنسی زنان بتوانند عملکرد صحیحی داشته باشند باید مغز نیز به درستی کار کند. تومورهای مغزی در زنان علاوه بر بروز مشکلات و دردهای شدید در دیگر اندام ها ممکن است تعادل هورمون ها را نیز برهم بزنند. از این رو ظهور هریک از علائم هورمونی در هر زنی ممکن است دردسر ساز باشد و در صورتی که فرد خوش شانسی بوده و به تومور مغزی هم مبتلا نباشد باید از این علائم مخصوص به بانوان سرسری نگذرید و این علائم و نشانه ها را جدی بگیرید.
تشخیص اغلب اختلالات مربوط به خانم ها توسط پزشک زنان صورت می گیرد اما بیماری تومور مغزی، مقوله بسیار پیچیده و متفاوتی است که علاوه بر بروز اختلاتی در هورمون ها مشکلات دیگری را نیز به همراه دارد، از این رو درمان و تشخیص این بیماری مغزی در زنان باید توسط متخصص و جراح مغز و اعصاب صورت بگیرد. جراح مغز پس از بررسی تمام علائم بیمار و پرسیدن برخی سوالات در مورد قاعدگی و دیگر مشکلات بوجود آمده برای بیمار، بیمار را به انجام برخی آزمایشات هورمونی از قبیل آزمایش خون و اندازه گیری سطح LH و FSH و تصویربرداری از مغز می فرستاد تا از این طریق به تشخیص دقیق نوع تومور مغزی دست یابد. دلیل دیگری که برای درمان بیماری مغزی و تومور مغزی باید به جراح مغز مراجعه کنیم این است که برای درمان اغلب تومورهای مغزی، حتما باید سریعا جراحی مغز و جراحی تومورهای مغز صورت بگیرد تا با حذف توده های اضافی از مغز، علائم تومورهای مغزی در زنان را بهبود یابد. این گونه جراحی ها فقط توسط جراح مغز و اعصاب صورت می گیرد.